Biodiversiteit op de kaart zetten in je organisatie

7 mei 2024-door Lisanne Visser

Hoe kun jij je invloed in je organisatie vergroten om biodiversiteit beter op de kaart te zetten?

Met deze centrale vraag gingen deelnemers van een themasessie voor overheden aan de slag. De focus lag op het belang van of de waarde voor de ander. Met andere woorden: hoe kan biodiversiteit bijdragen aan doelen van anderen in de organisatie?

Dat werd in de plenaire sessie uitgewerkt op basis van drie verschillende waarden: de intrinsieke, relationele en functionele waarde. Welke aanknopingspunten bieden deze waarden om aan te sluiten bij collega’s?

Intrinsieke waarde: dit gaat over het recht van natuur om te bestaan. Daar is de wetgeving ook op gericht, zowel binnen als buiten natuurgebieden. Die juridische kaders zijn hard en dat kun je benutten: jouw organisatie moet voldoen aan die zorgplicht.

Relationele waarde: dit gaat over gevoelswaarde, natuur roept emoties op onder de mensen. Het is natuur die hen aan het hart gaat en waarvoor ze op de bres willen springen. Dit zorgt voor maatschappelijk draagvlak en politieke legitimiteit.

Instrumentele waarde: dit gaat over wat de natuur ons oplevert aan nuttige diensten voor bijvoorbeeld toekomstbestendig wonen, een gezonde leefomgeving en een veerkrachtig platteland. Denk voor wonen en leefomgeving bijvoorbeeld aan diensten voor klimaatadaptatie, wateropvang, schaduw en verkoeling, mentale en fysieke gezondheid, schone lucht, en tegen hittestress en droogte. En voor een veerkrachtig platteland zijn ook bestuiving, plaagonderdrukking, , waterzuivering, vasthouden van bodem belangrijke diensten. En het is een bron van sociaal kapitaal, gezondheid en armoedebestrijding. Een mooi voorbeeld is de sociale voedseltuin in Nieuwehorne.

 

Vervolgens splitste de groep zich op en waren er deelsessies over verschillende thema’s. De slides van de plenaire sessie en deelsessies vind je hier.

 

Een aantal voorbeelden:

• De gemeenteraad van De Fryske Marren is op excursie geweest langs verschillende wijken. In elke wijk werd gestopt bij een plek die nu een knelpunt is voor biodiversiteit. Bijvoorbeeld omdat er veel Japanse duizendknoop groeit of omdat er alleen maar gras groeit en verder weinig andere planten. Per locatie werd geschetst wat er allemaal nodig is om voor meer biodiversiteit te zorgen.
• Een mooi voorbeeld van hoe de relationele waarde een rol kan spelen: Langs de Luts in Balk moest nieuwe beschoeiing komen. De 150 jaar oude knotlindes langs het water moesten daarvoor aan de kant. Omdat bewoners veel waarde hechten aan de bomen voor hun huizen, wilden ze graag zoveel mogelijk dezelfde boom op dezelfde plek terug zien. De bomen zijn daarom genummerd en zoveel als mogelijk op dezelfde plek weer terug geplaatst na de werkzaamheden.
• Gemeente Smallingerland heeft een Klimaatadaptatieplan voor het stedelijk gebied. Het bevat onder meer een puntensysteem voor natuurinclusief en klimaatadaptief bouwen. Dat maakt heel concreet wat voor maatregelen woningcorporaties en projectontwikkelaars kunnen toepassen bij nieuwbouw en grootschalige renovatie van woningen. Door maatregelen voor biodiversiteit en klimaat te stapelen, komen ze aan het benodigde aantal punten voor het verkrijgen van een bouwvergunning.
• Die betrokkenheid en relationele waarde kan ook anders uitpakken. In Schoorl is ooit een dennenbos aangeplant om te voorzien in hout voor de mijnbouw. Het heeft weinig ecologische waarde. Daarom is het plan om daar meer ruimte te maken voor stuifduinen en Altantisch duinbos, zodat bijzondere planten en dieren zich daar weer kunnen vestigen. Maar omdat omwonenden erg genieten van het dennenbos is er veel weerstand tegen het kappen van bomen.

Meer lezen? De drie waarden van natuur uit deze themasessie staan verder uitgewerkt in de essay ‘Naar een breder gedragen natuurbeleid in Nederland‘ van het Planbureau voor de Leefomgeving.